DOĞU KARADENİZ HAVZASINDA MATEMATİKSEL YÖNTEMLERLE DEBİ SÜREKLİLİK EĞRİLERİNİN MODELLENMESİ

Abstract

Su mühendisliği çalışmalarında debi tahmini kritik olup, Debi süreklilik eğrileri (DSE) hidrolojide önemli bir araç olarak kullanılmaktadır. Ancak, sadece akım gözlem istasyonlarında doğrudan oluşturulabiliyorken, ölçüm eksikliği olan veya ölçümü bulunmayan bölgelerde DSE tahminle oluşturulmaktadır. Bu çalışmada, DSE’nin Doğu Karadeniz Havza’sında matematiksel yöntemlerle bölgeselleştirme ile tahmini yapılmıştır. Havzadaki 39 adet akım gözlem istasyonu debi verileri ile meteoroloji istasyonlarının sıcaklık ve yağış verileri kullanılmıştır. DSE’nin genel şekline uyumu açısından logaritmik ve eksponansiyel denklemler kullanılarak her istasyonun %0-100 aşılma olasılıklarına karşılık gelen debi verileri analiz edilmiş ve regresyon katsayıları hesaplanmıştır. Eksponansiyel denklemde tahminin standart hata değerinin 0,312 ile logaritmik olandan daha iyi sonuç verdiği, her bir istasyon için bulunan denklemlerde belirleme katsayısının 0,869 ile logaritmik denklemlerden daha iyi olduğu gözlenmiştir. Ayrıca DSE’nin şekline uygunluğu da göz önüne alınarak eksponansiyel seçilmiş ve denklem katsayıları istasyonların topoğrafik ve iklimsel özellikleriyle ilişkilendirilmiştir ae katsayısının drenaj alanı ve ortalama yıllık toplam yağış değerleriyle tahmin edilebildiği iki farklı denklem, be katsayısının drenaj alanı, drenaj yoğunluğu, akarsu drenaj ağının ortalama eğimi ve ortalama yıllık toplam yağış değerleriyle tahmin edilebildiği beş farklı denklem bulunmuştur. Çalışma sonucunda, havza özellikleri ile elde edilecek ae ve be katsayıları yardımıyla, Doğu Karadeniz Havza’sındaki herhangi bir noktada, DSE’nin genel şeklini tahmin edebilmemize imkân sağlanmıştır.

Affiliated Institutions

• Karadeniz Technical University TR
• Karabük University TR

Related Publications